Vlaams Regeerakkoord: oproep om samen te werken aan warme en inclusieve arbeidsmarkt

De nieuwe regering wil van Vlaanderen een welvarende plek maken. Een plek waar iedereen gelijke kansen krijgt en grijpt om te groeien en zijn dromen waar te maken. Welke concrete middelen zijn er voor een warme en inclusieve arbeidsmarkt? Het is positief om verder te investeren in de beste zorg en in kwalitatief onderwijs. Dat is de basis van een gezonde arbeidsmarkt. Maar ook het arbeidsmarktbeleid verdient investeringen en een warme aanpak. Op verschillende vlakken blijft de tekst vaag. Daarom nodigen we de Vlaamse regering uit om samen werkt te maken van concrete maatregelen voor een inclusief beleid en een duurzame Vlaamse arbeidsmarkt.

Zorg voor gelijke kansen op werk in de reguliere economie

We juichen het toe dat de Vlaamse regering preventie en werkbaar werk een centrale plaats geeft in het Vlaamse arbeidsmarktbeleid. Meer mogelijkheden om deeltijds te werken met behoud van de RIZIV-uitkering, is een belangrijke hefboom. Daar werken we graag aan mee. Het kan de instroom in de reguliere economie bevorderen en een preventieve aanpak versterken. Personen met een handicap of chronische ziekte kunnen zo hun werkstelsel  (tijdelijk) op- of afbouwen. Daarbij moet de nodige aandacht gaan naar het wegwerken van loon- en promotievallen. Ook moet de overheid goed informeren over de financiële impact van vervangingsinkomens en tegemoetkomingen op het netto-gezinsinkomen.

De Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, de sociale partners en de werkgevers gaan terecht de uitdaging aan om werkbaar werk en inclusieve werkvloeren te realiseren. De overheid moet hier blijven in investeren. Initiatieven als de terugkerende werkbaarheidsmonitoring en meting van discriminatie en inclusie via praktijktesten zijn een belangrijke eerste stap richting sensibilisering. De stem van personen met een handicap of chronische ziekte is onmisbaar om concrete acties uit te werken die de werkbaarheid en inclusie bevorderen. We vragen ook om de Vlaamse ondernemingen te ondersteunen in de ontwikkeling, implementatie en bijsturing van hun collectieve re-integratiebeleid.

In Vlaanderen blijft een duidelijk spanningsveld bestaan in het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt. Zo ondersteunt en bevordert de Vlaamse regering enerzijds de sociale economie met aparte arbeidsvormen, zoals maatwerk en de enclavewerking. Toch riep het VN-comité onlangs opnieuw op voor inclusief werk. Elk land moet nieuwe maatregelen aannemen om elke arbeidsvorm met uitsluitingsmechanismen geleidelijk af te schaffen, en de overgang naar de reguliere arbeidsmarkt te vergemakkelijken.

Op naar eigen regie?

In haar streven naar een warm welvarend Vlaanderen met een werkzaamheidsgraad van meer dan 80%, heeft de Vlaamse regering aandacht voor een multidisciplinaire aanpak en intensieve begeleiding. Ook is ze bereid om verder de drempels voor arbeidsmarktparticipatie te bepalen en weg te werken. Daarnaast legt ze sterk de nadruk op responsabilisering via sanctionering en verplichtingen.

Zo pleit de Vlaamse regering voor een verplichte inschrijving bij de VDAB voor personen met een chronische ziekte zonder arbeidsovereenkomst, as die volgens de adviserend arts terug aan het werk kunnen. Voor wie  ingeschreven is bij VDAB, plant de Vlaamse regering verscherpte procedures van controle en sanctionering bij weigering om mee te werken aan een passend traject. Die ‘passende trajecten’ lijken beperkt te zijn tot ofwel omscholingen naar knelpuntberoepen of samenlevingsjobs, ofwel jobs in de sociale economie. Op die manier sluiten deze maatregelen niet aan bij het recht op werk volgens het VN-Verdrag Handicap. Artikel 27 van het VN-Verdrag Handicap stelt dat het recht van personen met een handicap op werk erin bestaat om in het levensonderhoud te kunnen voorzien door middel van vrij gekozen of aanvaard werk op een open arbeidsmarkt en in een open werkomgeving. De staten die partij zijn van het verdrag moeten dit recht waarborgen. Die acties kunnen de positie van VDAB als vertrouwensadviseur in kwaliteitsvolle arbeidsbemiddeling aantasten.

Verder komen er besparingen in de dienstverlening van VDAB. Zo is de Vlaamse regering voorstander van loopbaanbegeleiding voor personen met een handicap of chronische ziekte, maar wil ze dit aanbod uitbesteden. Het is belangrijk dat iedere persoon die nood heeft aan loopbaanbegeleiding beroep kan blijven doen op een kwaliteitsvolle en toegankelijke dienstverlening.

Concreet vragen we alvast de Vlaamse regering om nog meer te investeren in een kwalitatieve ondersteuning van personen met een handicap of chronische ziekte, met behoud van de eigen regie over hun loopbaantrajecten. Ook zijn concretere maatregelen nodig om gemakkelijker toe te treden tot betaalde jobs in de reguliere arbeidsmarkt. Een versterkte activering van personen in arbeidsongeschiktheid of handicap kan alleen succesvol zijn door:

• Het aanbod van individueel maatwerk en tewerkstellingsondersteunende maatregelen verder te optimaliseren;
• De adequate toepassing van het recht op redelijke aanpassingen te vergroten;
• Te investeren in maatwerk en krachtgerichte gespecialiseerde begeleidingstrajecten binnen de (boven)lokale contactstrategie van VDAB en partners;
• Vorm te geven aan eigen regie in het beleidsdomein Werk via persoonsvolgende financiering.

Gaat een warme en inclusieve dienstverlening gepaard met resultaatsfinanciering?

Lokale besturen en privé-partners kunnen een rol spelen in het arbeidsmarktbeleid. De Vlaamse overheid moet daarbij wl een inclusieve dienstverlening in bemiddeling en loopbaanbegeleiding kunnen garanderen. Het aanbod moet op maat van de verschillende doelgroepen zijn, en ook gebiedsdekkend, toegankelijk en structureel verankerd.

Er zijn ook risico's aan marktwerking in het arbeidsmarktbeleid. Resultaatsfinanciering creëert het risico op selectie. Aanbieders richten zich in de eerste plaats op werkzoekenden die ze relatief makkelijk aan een baan kunnen helpen. Een te sterke nadruk op resultaatfinanciering leidt dan ook tot een verschraling van de dienstverlening voor juist die werkzoekenden die een intensievere dienstverlening vereisen. 

Samenwerken aan een warm en inclusief arbeidsmarktbeleid

De Vlaamse regering heeft concrete en beloftevolle ambities voor een warm en welvarend Vlaanderen. Voor de concrete maatregelen is er nog werk. Daarvoor werken we graag samen. Zodat wie wil en kan werken altijd terecht kan bij een warme, toegankelijke en inclusieve arbeidsmarktbemiddelaar. Iedereen heeft recht op een werkbare en betaalde job in de reguliere economie. Dit toekomstperspectief willen we samen waarmaken voor en met personen met een handicap of chronische ziekte.

Wil je meer weten over onze actiepunten over een inclusieve arbeidsmarkt? Lees dan ons beleidsmemorandum. Dit beleidsmemorandum is een samenwerking van GRIP, Kom op tegen Kanker, Ouders voor Inclusie en het Vlaams Patiëntenplatform.

Wil je graag van gedachten wisselen? Neem contact met Handicap en Arbeid. Stuur een mail naar: gisele@handicapenarbeid.be.