Handicap en Arbeid werkt mee aan SERV-advies rond de overgang van school naar werk voor jongeren in een kwetsbare situatie

Voor een aantal jongeren loopt de overgang van onderwijs naar arbeidsmarkt in Vlaanderen moeilijk. Dat is zo voor jongeren met een korte scholing, een migratieachtergrond, handicap of chronische ziekte. In het algemeen is slechts 7,3% van de jongeren in Vlaanderen niet bezig met een opleiding of aan het werk (NEET). Maar voor jongeren met een handicap of chronische ziekte loopt dat op tot 30,5%. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de commissie Diversiteit bij de SERV waar Handicap en Arbeid deel van uit maakt.

Het is belangrijk om in te zetten op deze groep kwetsbare NEET-jongeren. Anders lopen ze het risico om langdurig in deze situatie te blijven hangen. Daarom brengen we onze aanbevelingen in een gezamenlijk advies met de Vlaamse vakbonden, werkgeversorganisaties, en LEVL (de belangenbehartiger voor personen met een migratieachtergrond) aan de minister van Werk en Onderwijs.

In het nieuw Vlaams regeerakkoord belooft de regering in te zetten op de activering van NEET-jongeren. Dat zijn vroegtijdige schoolverlaters die geen job hebben en geen verdere opleiding volgen: Not in Education, Employment or Training, kortweg NEET. Vertaald: niet in opleiding, tewerkstelling of training. De doelstelling is om hen binnen de vier maanden een passend aanbod aan te bieden. Die kan de vorm aannemen van een kwalitatieve job, een leerjob, een (vervolg)opleiding of een stage.

We staan achter dit voornemen samen met andere leden van de commissie Diversiteit bij de SERV. We vragen daarbij een bijzondere aandacht voor jongeren van 15 tot 29 jaar met een groter risico om in een langdurige NEET-situatie terecht te komen, zoals jongeren met een handicap of chronische ziekte.

De aanbevelingen richten zich op de overgang van school naar werk.

Enkele cijfers over jongeren met een handicap of chronische ziekte

Om een beter beeld te vormen van de huidige situatie (2023) voor jongeren met een handicap of chronische ziekte in Vlaanderen, is het goed om eerst meer in te zoomen op enkele cijfers uit het rapport van de commissie Diversiteit bij de SERV:

· 5,1% van de jongeren van 15 tot 29 jaar heeft een handicap.
· Van de jongeren met een handicap die niet meer aan het studeren zijn, werkt maar de helft. Bij jongeren zonder handicap is dat bijna 9 op 10.
· In Vlaanderen zijn er 7,3% NEET-jongeren. Dit aandeel ligt veel hoger bij jongeren met een handicap of chronische ziekte, namelijk 30,5%.
· Jonge werknemers met handicap hebben aanzienlijk minder vaak werk zonder knelpunten rond werkbaar werk (35,8%) dan jonge werknemers zonder handicap (54,7%).
· De jongerenwerkloosheid (15-29 jaar) lag in 2023 op 7,8%. Ze ligt meer dan vier keer hoger bij kortgeschoolde jongeren (16,7%) dan bij hooggeschoolde jongeren (3,6%). Tegelijk ligt het aandeel jongeren met een handicap (6,5%) hoger onder kortgeschoolde jongeren dan onder de gehele groep van jongeren (5,1%).

Zeven aanbevelingen

We vragen aan de minister van Werk en Onderwijs om in te zetten op de groep kwetsbare NEET-jongeren. Om hun overstap van onderwijs naar de arbeidsmarkt te versterken doen we samen met de andere leden van de commissie Diversiteit bij de SERV we zeven aanbevelingen:

1. Blijf streven naar een goede startkwalificatie voor elke jongere. Om het groeiend aantal ongekwalificeerde schoolverlaters fors te verminderen, hebben we een structurele en horizontale beleidsaanpak nodig in het onderwijs. Er is nood aan meer alternatieve (beroeps)kwalificerende leerwegen, een breed toegankelijk aanbod tot transitietrajecten en een consequente toepassing van het recht op redelijke aanpassingen.
2. Zet de ontwikkeling van (leer)loopbaancompetenties sterker op de agenda. Loopbaancompetenties stellen jongeren in staat om hun loopbaan aan te sturen en goede keuzes te maken rond studierichting of beroep. Geef meer informatie over de arbeidsmarkt binnen het onderwijs. Zorg voor een specifieke, toegankelijke en up-to-date webpagina van VDAB met alle informatie over de overstap naar werknemer- of ondernemerschap..
3. Zet in op verschillende vormen van werkplekleren, vooral voor kwetsbare groepen. Aandacht voor de toegankelijkheid van kwaliteitsvolle stages en leerwerkplekken staat daarbij centraal.
4. Ondersteun jongeren bij hun eerste stappen op de arbeidsmarkt. Laat VDAB en partners een outreachende aanpak hanteren in het bereiken en begeleiden van jongeren. En tegelijkertijd inzetten op arbeidsbemiddeling op maat. Zorg dat jongeren daarbij zoveel mogelijk een vast aanspreekpunt hebben. Heb ook aandacht voor de nazorg en zet in op werkbaar werk zodat jonge werknemers duurzaam aan de slag kunnen blijven.
5. Neem jongeren in kwetsbare situaties mee in een intensief opleidingsoffensief. Zet daarbij in op basisvaardigheden zoals (digitale) geletterdheid en de Nederlandse taal, technische vaardigheden en sociale vaardigheden. Stimuleer en ondersteun ondernemingen om te investeren in de ontwikkeling en groei van jonge werknemers. Ook wanneer ze tijdelijk werk doen. Geef jongeren het recht op laagdrempelige loopbaanbegeleiding: verlaag de anciënniteitsvoorwaarden en financiële drempels. En stem de begeleiding voldoende af op hun noden.
6. Zet in op een inclusieve arbeidsmarkt. Sensibiliseer werkgevers over inclusieve werkvloeren. Zorg aanvullend voor gerichte ondersteuning. Blijf daarnaast inzetten op een tweesporenbeleid in de aanpak van discriminatie, via zowel handhaving als sensibilisering. .
7. Verbeter overheidsdata voor meer geïnformeerd beleid rond jongeren in een NEET-situatie.