Handicap en Arbeid aanwezig op SERV-event over de stap van school naar werk
Op 24 maart 2025 organiseerde de Commissie Diversiteit van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) een evenement om hun advies rond de overgang van onderwijs naar de arbeidsmarkt voor kwetsbare jongeren kracht bij te zetten. NOOZO en deelwerking Handicap en Arbeid, die input gaf voor dit advies, waren erbij.
Introductie door SERV
De voorzitter Stijn Gryp nam eerst het woord. Hij lichtte hun advies toe. Het advies gaat voornamelijk over NEET-jongeren. Dat zijn jongeren die zowel niet werken als niet op school zitten. In Vlaanderen gaat dat over 7% van de jongeren. Bij jongeren met een handicap of chronische ziekte ligt dat dat cijfer opmerkelijk hoger, namelijk 30%.
SERV roept de regering op voor specifiek beleid om deze NEET-jongeren te activeren. Dat vereist een brede aanpak: je moet ook kinderarmoede vermijden, schooluitval voorkomen enzovoort.
Zes prioriteiten voor Jong SERV
Vervolgens gaf Joke Vrijs van Jong SERV een toelichting. Ze stelden enkele jaren geleden al vast dat er verschillende risico’s verbonden zijn aan deze fase tussen onderwijs en de arbeidsmarkt:
- Het armoederisico is hoger bij jongeren tot 25 jaar
- Ook zagen ze een hoge uitval bij jonge ondernemers
- Werkstress en burn-out bij jongeren nemen toe
Daarom formuleerden ze in 2023 al zes prioriteiten:
- Betrek jongeren bij het beleid
- Zorg voor een betere toeleiding naar stages
- Stimuleer jongeren om brede loopbaancompetenties te ontwikkelen
- Begeleid jongeren naar werk en ondersteun hen bij de start van hun loopbaan
- Zorg voor meer betaalbare koten en andere woonvormen zoals cohousing
- Investeer in mentaal welzijn en werkbaar werk
Cijfers en aanbevelingen uit het advies
Vervolgens doken we met Nele Vanheeswijck van de SERV-studiedienst dieper in het advies. Van jongeren die niet meer studeren is acht op tien aan het werk. Maar van jongeren met een handicap of korte scholing is slechts vijf op tien aan het werk. Ook zitten jongeren met een handicap tot vijf keer meer in een NEET-situatie.
Het advies is opgebouwd rond deze zeven aanbevelingen:
- Blijf streven naar een goede startkwalificatie voor elke jongere.
- Zet het ontwikkelen van leerloopbaancompetenties sterker op de agenda
- Zet in op diverse vormen van werkplekleren
- Ondersteun jongeren bij hun eerste stappen op de arbeidsmarkt
- Neem jongeren in kwetsbare situaties mee in een intensief opleidingsoffensief
- Zet in op een inclusieve arbeidsmarkt
- Verbeter overheidsdata voor meer evidence-based beleid
Lees in ons artikel over het SERV-advies meer over deze aanbevelingen.
Sessie jongeren met een arbeidshandicap
Onderzoek rond werkbaar werk
Ria Bourdeaud’hui is onderzoeker bij de Stichting Innovatie & Arbeid. Ze lichtte de werkbaarheidsmeting van 2023 toe. 1 op de 10 jongeren (tot 36 jaar) ervaart hinder door een langdurige lichamelijke aandoening of ziekte. Bijna 36% ervaart werkstress, bij jongeren met een handicap loopt dat op maar liefst 50%. Ook burn-out komt bijna tweemaal vaker voor bij jongeren met een handicap.
De kant van de werkgever
Erik Poortmans getuigde over zijn inclusief restaurant Julia en de ijsjeszaak Gelateria Julietta van zijn dochter. Zij is orthopedagoog en wou werknemers met een handicap tewerk stellen. Het was zeker niet eenvoudig om de juiste informatie te vinden; dat was een intensieve zoektocht. Ook de administratie kan zeker eenvoudiger.
Toch werpt het zijn vruchten af. Voor de klanten is het ook aangenaam dat alles er wat rustiger aan toegaat in de ijsjeszaak. Het personeel is meevoelend en heeft tijd voor een babbeltje.
Het verhaal van een jongere met een handicap
Flo Dresselaers’ getuigenis is een mooi voorbeeld van hoe het wel goed kan uitpakken. Na het middelbaar deed ze 2 graduaatsopleidingen waaronder ‘marketing- en communicatiesupport’. Met haar stage in Nederland ging er een nieuwe wereld voor haar open. Ze zagen haar daar gewoon als werknemer en ze kon deeltijds werken.
Na de studie was ze wellicht 5 maanden een NEET-jongere, maar kon ze erna aan de slag bij het bedrijf waar ze jobstudent was geweest. Ze werkt er 13 uur per week. De succesfactoren in haar job zijn goede communicatie met de leidinggevende en een coach waarmee ze wekelijks kan praten.
Toch ging haar zoektocht niet volledig van een leien dakje. Het was haar niet duidelijk hoe en wanneer ze zich kon inschrijven bij VDAB. Ook kreeg ze telkens een andere bemiddelaar, waardoor ze haar verhaal drie keer opnieuw moest doen.
Haar tip aan werkgevers?
“Sta ervoor open. Heel veel mensen met een handicap willen werken, dus redelijke aanpassingen werpen hun vruchten af. Personen met een handicap zijn sterke werkkrachten.”
Insteek van Handicap en Arbeid
Onze collega Tom Stoffelen haakte in op de getuigenissen van Erik en Flo.
Ten eerste moeten werkgevers voldoende ondersteund worden om de weg naar financiële tegemoetkomingen te vinden. Een duidelijker aanspreekpunt kan daarbij helpen. Ook heeft iedereen baat bij een snellere verwerking van de aanvraag van individueel maatwerk. Onderzoek toont aan dat de doorlooptijd van 27 procent van de aanvragen langer dan drie maanden duurt.
In het verhaal van Flo ziet Tom verschillende succesfactoren, die ook onderdeel zijn van de aanbevelingen van Handicap en Arbeid:
- Zorg voor een goede startkwalificatie vanuit het onderwijs. Uit onderzoek blijkt dat de effectieve toepassing van redelijke aanpassingen nog te vaak afhangt van individuele lesgevers.
- Zet in op stages en andere vormen van werkplekleren. Eerste positieve werkervaringen zijn een belangrijk opstapje naar een succesvolle loopbaan.
- Zorg voor nazorg vanuit VDAB en GTB. We adviseren ook daarbij outreachend te werken.
Ook leren we uit het verhaal van Flo dat er enkele zaken nog beter kunnen. Welke drempels of knelpunten moeten weggenomen worden?
- Er wordt in het onderwijs of vanuit de VDAB nog te weinig ingezet op loopbaancompetenties: hoe inschrijven bij de VDAB of solliciteren bijvoorbeeld. Duidelijke, toegankelijke en up-to-date informatie op de website van VDAB dringt zich op.
- Nog al te vaak is er geen vast aanspreekpunt voor personen met een handicap bij VDAB of GTB. Het is heel demotiverend om telkens opnieuw je verhaal te moeten doen.
Handicap en Arbeid roept op om elk vanuit onze eigen rol onze verantwoordelijkheid op te nemen. Personen met een handicap willen en kunnen werken, als de bestaande drempels worden weggewerkt. Werkgevers moeten inzetten op de overgang naar inclusieve werkplekken. De overheid moet daarin ondersteunen door onder meer informatie te bieden. Het onderwijs heeft een belangrijke rol te spelen in het versterken van loopbaancompetenties en het aanbieden van werkplekleren. VDAB en partners, ten slotte, moeten hun verantwoordelijkheid opnemen bij het ondersteunen van de eerste stappen op de arbeidsmarkt. Enkel als we er samen onze schouders onder zetten, kunnen we ervoor zorgen dat jongeren met een handicap voldoende kansen krijgen in de stap van school naar werk.
Slotwoord door VDAB
Nele Vandevoorde, beleidsadviseur bij VDAB, sloot de voormiddag af. Ze wees op het belang van voldoende overheidsmiddelen om de transitietrajecten van het onderwijs naar de arbeidsmarkt te kunnen blijven financieren.
Verder gaan ze al zeker aan de slag met het advies van de SERV:
- De website van VDAB krijgt een update.
- Er komen jongerenconsulenten bij.
- Ze gaan partnerschappen aan, zodat ze acties op kunnen zetten met lokale besturen.
Ten slotte wijst ze eveneens op de gedeelde verantwoordelijkheid. Ook onderwijs, beleidsmakers, werkgevers en jongeren moeten hun steentje bijdragen.
Samen aan de slag
SERV zette met deze dag alvast stappen in de goede richting, door verschillende partners bijeen te brengen en aan het woord te laten. Onze collega’s Tom en Willem-Jan maakten dan ook volop gebruik van het netwerkmoment tijdens de lunch.
Lees hier het verslag van SERV, met de linken naar de presentaties.
