Dossier detail

1 Inleiding

Iemand die blind is heeft een sensoriele functiebeperking. Het is een sterke beperking in onze visuele wereld. Toch zie je dat blinde personen vaak uitgroeien tot excellente werknemers.

In dit dossier krijg je uitleg over de mogelijkheden en beperkingen van een werknemer die blind is. Wat is blind zijn en wat zijn de invloeden ervan op het dagdagelijks functioneren van een werknemer? Zowel de invloed op het uitvoeren van werkzaamheden als de invloed op het werkmilieu worden onder de loep genomen.

In het dossier vindt u eveneens een korte checklist en heel wat tips om de communicatie met blinde werknemers te optimaliseren.

2 Wat is blind zijn?

Je weet waarschijnlijk wel wat blind zijn is. Een blinde ziet niets. Soms kan een blinde persoon nog wel licht en donker van elkaar onderscheiden. Blindheid kan verschillende oorzaken hebben. Blindheid kan aangeboren zijn, maar blindheid kan ook door ziektes, verwondingen of vergiftigingen ontstaan.

Braille is het schrift dat speciaal is ontworpen voor blinden en de Fransman Louis Braille. Hij werd op z’n derde blind door een ontsteking aan beide ogen. Hij kon de reliëfletters die toen het blindenalfabet vormden, niet goed lezen. Daarom bedacht hij toen hij vijftien jaar was, het braille. Het alfabet werd pas later naar hem vernoemd.

Mensen die op latere leeftijd blind zijn geworden, kunnen vaak braille niet meer leren. Zij zijn meer aangewezen op hulpmiddelen waarbij tekst in spraak wordt omgezet. Zij hebben daarnaast een groot deel van hun leven minder aanspraak hoeven te maken op andere zintuigen, zoals tast en gehoor. Ook is het geheugen minder getraind dan bij mensen die vanaf de geboorte blind zijn. (belangrijk aandachtspunt voor uw werkgevers)

3 Blind zijn en de betekenis ervan voor het uitvoeren van werkzaamheden

De blindheid heeft gevolgen voor de uitvoering van werkzaamheden. Hieronder worden volgende elementen behandeld:

•    Persoonlijk functioneren

•    Sociaal Functioneren

•    Communiceren

•    Uitvoeren van werkzaamheden

•    Werken op bepaalde tijden

•    Mobiliteit

•    Consequenties van blind zijn voor de werkomgeving

Bij iedere activiteit geven we een aantal onderdelen die binnen deze activiteit vallen. Tegelijkertijd geven we aan of deze onderdelen van de werksituatie voor een blinde werknemer, relevant zijn in relatie tot de gevolgen van de beperking voor de werksituatie.

31 Persoonlijk functioneren

Het persoonlijk functioneren heeft in relatie tot de werksituatie betrekking op de volgende aspecten:

• Concentratie en aandacht

• Herinneren

• Inzicht

• Tempo

• Taakuitvoering

• Zelfstandigheid en zelfredzaamheid

Is het relevant voor een blinde werknemer?

Concentratie, aandacht en herinneren zijn veelal sterk ontwikkeld bij een blinde werknemer. Naar inzicht toe is er niks bijzonders, het inzicht komt overeen met de gemiddelde werknemer in de organisatie.

Het tempo en de taakuitvoering zijn wel relevant in dit verband. De inwerkperiode van deze werknemer is langer dan die van andere werknemers die niet visueel beperkt zijn. Hij heeft langer tijd nodig om de omgeving te verkennen en om het werk aan te leren. Wanneer hij eenmaal ingewerkt is, hoeft het werktempo niet meer lager te liggen dan bij de rest van de werknemers.

Bij een aantal taken zal dat wel het geval zijn, dat zijn de taken waar de visuele vermogens voortdurend worden aangesproken. Deze taken zullen wél meer tijd in beslag nemen dan bij de gemiddelde ziende werknemer. Hoeveel, hangt deels ook af van de ontwikkelde vaardigheden van de werknemer. U kunt dit het beste gewoon meteen ter sprake brengen bij de uitvoering van nieuwe taken.

De werknemer kan zelfstandig functioneren in de werksituatie, wanneer deze op een zodanige wijze is ingericht dat alles wat nodig is voor de uitvoering van het werk, toegankelijk en bereikbaar is voor de blinde werknemer.

32 Sociaal Functioneren

Het sociaal functioneren heeft in relatie tot de werksituatie betrekking op de volgende aspecten:

• Omgaan met collega’s en leidinggevenden

• Omgaan met klanten

• Sociale omgang tijdens of rondom het werk

Is het relevant voor een blinde werknemer?

In de sociale omgang met collega’s speelt de blindheid van de werknemer in principe geen rol. Er kunnen collega’s zijn die weinig begrip hebben voor de werknemer. Ze reageren misschien soms ongeduldig of geïrriteerd. Spreek hen daarop gerust aan. De betreffende werknemer heeft er niet voor gekozen om blind te zijn. Dit is een taak voor de werknemer zelf.

Een praktisch punt van aandacht is klantencontact. Als een werknemer bij een klant op bezoek gaat, is het aan te bevelen om deze van tevoren op de hoogte te stellen van het feit dat uw werknemer blind is. De mogelijkheid bestaat dat uw werknemer de klant of relatie minder gemakkelijk kan bezoeken. Het is vaak een kwestie van even tevoren bespreken en een bezoeklocatie kiezen.

Daarnaast kan het zijn dat een blinde werknemer onverwacht bezoek krijgt op zijn werk. Handig is het wanneer de receptionist de bezoeker aangeeft hoe hij zijn komst moet aankondigen, met kloppen of het benoemen van zijn aanwezigheid.

Als bezoekers bij de blinde werknemer zó binnen kunnen lopen kan het handig zijn dat de mat waarover zij heenlopen voorzien wordt van een druksensor. Zo krijgt de werknemer een geluidssignaal als iemand binnenkomt.

23 Communiceren

Het communiceren in brede zin heeft in relatie tot de werksituatie betrekking op de volgende aspecten:

• Zien, horen en spreken

• Lezen en schrijven

• Samenwerken met collega’s aan werktaken

• Overleg voeren met één collega of in groepsverband

• Deelnemen aan bijeenkomsten

Ook het begrijpen van boodschappen en symbolen en het begrijpen en toepassen van gebruiksaanwijzingen en werkaanduidingen valt hieronder, dit zijn ook vormen van communicatie.

Is het relevant voor een blinde werknemer?

Met horen en spreken is niets mis. Het lezen is wel relevant in dit verband. De werknemer kan niet lezen, hij zal dus ook nooit ‘diagonaal’ kunnen lezen. Hij kan geen geschreven teksten lezen. Digitale teksten kan hij wél – met hulpmiddelen – lezen, via spraakhulpmiddelen of via leeshulpmiddelen.

Het lezen hiervan kost vaak meer tijd dan de gemiddelde collega die ziend is, nodig heeft. De werknemer kan gewoon schrijven, ervan uitgaande dat dit digitaal kan plaatsvinden. Er bestaat voldoende apparatuur om de werknemer te ondersteunen in het schrijven en ‘teruglezen’ van teksten. Wanneer de werknemer samen met collega’s werkt aan de uitvoering van een taak waarin veel leeswerk is opgenomen, kan dit een aandachtspunt zijn.

De werknemer die blind is kan langer tijd nodig hebben maar dit is, zoals eerder gezegd, afhankelijk van de individuele werknemer. Even overleggen levert in ieder geval duidelijkheid. Overleg tijdens het werk vindt vrijwel altijd plaats via bijeenkomsten waarin twee of meerdere personen met elkaar overleggen. De werknemers gebruiken hun ‘spraak’ om met elkaar te communiceren en dit is een prima vorm van communicatie voor blinde werknemers.

De collega’s waarmee de blinde werknemer samenwerkt moeten er zich wel van bewust blijven dat hun blinde collega hen niet kan zien. Een oplossing hiervoor is dat er bijvoorbeeld tussen de blinde werknemer en de collega’s afspraken gemaakt worden over hoe ze informatie naar elkaar toe uitwisselen.

Wij geven u enkele tips over hoe collega’s met hun blinde collega optimaal kunnen communiceren.

• Zeg altijd wat u doet of gaat doen. Bijvoorbeeld: “Ik ga nu even naar buiten, maar kom dadelijk terug”. Wanneer u dit niet zegt is het in dit voorbeeld goed mogelijk dat de blinde collega tegen een muur begint te praten en dat voelt toch niet echt prettig.

• Blinde mensen houden ervan om dingen een vaste plaats te geven. Zet of leg dus alles wat u pakt of gebruikt, terug op dezelfde plaats. Dit voorkomt veel onrust én tijd bij de blinde werknemer. Als u toch iets wilt verleggen, zeg dan duidelijk waar u het naartoe brengt.

• Vergeet niet dat de woorden “hier”, “daar”, “verderop”  voor een blinde collega weinig zin hebben. Stel daarom de persoon centraal: “De koffie staat rechts van u”.

• Wijzen naar een bepaalde plaats of gebaren maken zoals knikken of schudden kunnen niet door een blinde worden waargenomen. Ook uw glimlach wordt niet waargenomen. Reageer dan met woorden, uit uw gevoelens dus ook met woorden.

• Geef een voorwerp in de hand als u iets wilt laten ‘zien’. Gebruik gerust woorden als “zien”, “kijken”, “lezen”. Blinde mensen gebruiken deze uitdrukkingen ook. Wanneer dat soort woorden worden gemeden, is dat eerder opvallend en komt het raar over voor de blinde persoon.

• Spreek af of u bij begroeting uw naam moet zeggen, ook als u elkaar al kent. Afhankelijk van de vorm en de ernst van de blindheid is uw silhouet al dan niet herkenbaar. Uw stem is namelijk niet altijd direct te herkennen.

• Noem bij het aanspreken van iemand die blind is zijn naam zodat hij weet dat er tegen hem gesproken wordt.

• Raak iemand die blind is niet onverwachts aan. Vertel eerst wat u gaat doen.

34 Uitvoeren van werkzaamheden

Het feitelijk kunnen uitvoeren van de functiegebonden werkzaamheden is de essentie van de zaak voor een werkgever.

• Gebruiken van de handen

• Computer bedienen

• Apparaten bedienen

• Telefoon gebruiken

• Reiken, duwen en trekken van voorwerpen

• Tillen van voorwerpen

• Veranderen van een bepaalde lichaamshouding

• Langdurig zitten tijdens het werk

• Langdurig staan tijdens het werk

Is het relevant voor een blinde werknemer?

De werknemer heeft geen problemen met het gebruiken van de handen of het bedienen van de computer. Het bedienen van apparaten is een relevant aandachtspunt omdat niet zeker is dat alle werkzaamheden die behoren tot het bedienen van apparaten kunnen worden uitgevoerd. Soms impliceert dit dat de blinde werknemer de taken aan het apparaat niet kan uitvoeren, soms kunnen creatieve oplossingen worden bedacht om apparaten toegankelijk te maken voor de werknemer. Overleg met de werknemer staat hier centraal.

De werknemer kan zonder problemen de telefoon gebruiken. Wanneer het reiken, duwen en/of trekken van voorwerpen tot de werkzaamheden behoren moet bekeken worden wat zelfstandig uit te voeren is en waar eventueel steun nodig is.

De werknemer is naar alle waarschijnlijkheid al heel lang blind en heeft voor veel situaties al veel creatieve oplossingen moeten verzinnen. Wellicht dat hij ook hiervoor goede ideeën heeft. De werknemer heeft wél meer tijd nodig om zich in te werken. De andere aspecten van het uitvoeren van werkzaamheden zijn niet relevant in relatie tot de gevolgen van de blindheid voor het werk.

35 Werken op bepaalde tijden

Werken op bepaalde tijden heeft betrekking op:

• Het aantal uren werken per dag

• Het aantal uren werken per week

• Allerlei andere aspecten in relatie tot werktijden

Is het relevant voor een blinde werknemer?

Een werknemer die blind is niet gehinderd in het aantal uren werken op een dag.

36 Mobiliteit

Mobiliteit heeft in dit verband betrekking op de volgende activiteiten:

• Zich binnen en buiten verplaatsen

• Lopen tijdens het werk

• Trappenlopen

• Gebruiken van vervoermiddelen

Is het relevant voor een blinde werknemer?

Wanneer de werknemer voor het werk moet reizen, zijn er verschillende mogelijkheden. Afhankelijk van de afstand kan de werknemer te voet of met het openbaar vervoer. Voor de werknemer is gebruik maken van het openbaar vervoer veelal geen probleem.

Voor het reizen voor het werk kan de blinde werknemer ook gebruik maken van een dienst aangepast vervoer. De werknemer kan gebruik maken van een hulphond, deze ondersteunt hem in het zich verplaatsen binnen en buiten het gebouw.

37 Consequenties van blind zijn voor de werkomgeving

In een goed aangepaste omgeving wordt een handicap volkomen anders ervaren dan in een slecht aangepaste omgeving. De mate van iemands handicap wordt sterk beïnvloed door de omstandigheden en dus ook de werkomgeving.

Toegankelijkheid van het gebouw

De toegankelijkheid van de werkomgeving voor de werknemers kan in brede zin worden opgevat. We geven de meest relevante elementen die behoren tot de toegankelijkheid van de werkomgeving.

Bereiken van het gebouw

•    Bereikbaarheid met het openbaar vervoer;

•    Duidelijke en begrijpelijke bewegwijzering buiten;

•    Duidelijkheid over waar de deur/entree zich bevindt;

•    Toegang tot/gebruik van het gebouw;

•    Duidelijkheid over positionering van bel, intercom, postbus;

•    Duidelijke route naar ontvangst of receptie;

•    Goede bewegwijzering binnen.

Toegankelijkheid is erg bepalend voor de werknemer. Denk bijvoorbeeld al aan het kunnen binnenkomen in een gebouw. Voor de werknemer die blind is, zijn alle bovengenoemde elementen van toegankelijkheid van toepassing. Gangen kunnen geblokkeerd zijn, deuren kunnen half open staan en bewegwijzering is voor de blinde werknemer ‘onleesbaar’ aangegeven. (zie de tips verderop)

Een eerste keer dat de werknemer in het gebouw komt waar hij gaat werken, zal hij daarom ook rond moeten worden geleid en gewezen op trappen, liften, toiletten en bedrijfsrestaurant of kantine. Nog een punt van aandacht betreft de toegankelijkheid van informatie. Heeft het bedrijf bijvoorbeeld een frequent uitkomend personeelsblad of informatiebulletin, dan is een digitale versie hiervan eveneens leesbaar voor de blinde werknemer.

Het gebruik van hulpmiddelen en technologie

Onder hulpmiddelen en technologie verstaan we de producten ter ondersteuning van de uitvoering van het werk van de werknemers in een organisatie.

Is het relevant voor een blinde werknemer?

Hulpmiddelen en technologie zijn van groot belang voor mensen die blind zijn. Dit wil niet zeggen dat ze grootverbruikers van hulpmiddelen zijn. De hulpmiddelen gaan vaak jaren mee. Normaal gesproken worden alle hulpmiddelen die noodzakelijk zijn in het kader van het werk vergoed.
Indien de werknemer voor het werk een mobiele telefoon nodig heeft, kan visuele informatie worden omgezet naar een voor de blinde werknemer bruikbare vorm, zoals spraak. De werknemer kan gebruik maken van een brailleleesregel, waarmee teksten van de computer via braille voelbaar worden gemaakt. Ook bestaan er tekstherkenningssystemen die teksten scannen en vervolgens via de computer zichtbaar maken.

De teksten kunnen worden gelezen via de brailleleesregel of beluisterd via de kunstmatige stem die ze voorleest. Indien de werknemer informatie moet opslaan kan hij gebruik maken van een memorecorder of een daisyspeler. Een daisyspeler is een soort van cd-rom speler waar gesproken informatie in kan worden opgeslagen.

Brailleleesregels

Een brailleleesregel is een toestel dat de gegevens van het computerscherm via een schermuitleesprogramma omzet in brailletekens. Deze brailletekens verschijnen dan op een brailleleesregel. Elk teken op het scherm wordt weergegeven op één braillecel. In elke cel kunnen acht braillepunten verschijnen dankzij intrekbare staafjes. De brailleleesregel is samengesteld uit een reeks cellen, ingebouwd in een elektronische drager. De brailleleesregel is randapparatuur die de monitor vervangt en wordt vaak onder het toetsenbord van de computer opgesteld.

Schermuitleesprogramma’s

Een schermuitleesprogramma is software die de gegevens op het computerscherm omzet en doorstuurt naar een voor de brailleleesregel en/of spraaksynthesizer vereist formaat. Hierdoor kan een visueel gehandicapte persoon kennis nemen van die informatie.

Spraakweergaven

De spraaksynthesizer is een systeem dat de gegevens op het beeldscherm van een computer omzet naar synthetische spraak en deze weergeeft via een luidspreker. Het systeem bestaat uit enerzijds de hardware (een geluidskaart en de luidsprekers) en anderzijds de software (een schermuitleesprogramma en de spraaksynthesizer).

Vele personen met een visuele handicap maken gebruik van spraakweergave slechtziende personen voor wie het lezen op een beeldscherm te traag, te moeilijk of te vermoeiend is, enz. niettegenstaande het gebruik van een vergrotingssysteem, personen die niet van een scherm kunnen lezen en het brailleschrift (nog) niet of onvoldoende beheersen, personen die werken met een brailleleesregel in combinatie met de spraakweergave.

Scanners met een tekstherkenningssysteem

Via dit systeem is gedrukte informatie voor blinde en slechtziende personen toegankelijk. De scanner maakt een elektronische foto van het document. Een tekstherkenningsprogramma (OCR) zet de tekst om in een computerbestand. Met behulp van de brailleleesregel, spraakweergave of vergrotingsysteem kan dit computerbestand gelezen worden. De persoon met een ernstige visuele handicap kan, zoals iedere andere PC-gebruiker, dit bestand bewerken. Voor mensen zonder enige kennis van informatica bestaan vereenvoudigde, gebruiksvriendelijke toestellen.

Brailleprinters

Een brailleprinter drukt een computerbestand af in brailleschrift.

Notitietoestel

Met een notitietoestel kunnen blinde personen notities nemen in braille. Dit geldt voor de situaties waar een goedziende persoon pen en papier zou gebruiken. Deze notities worden opgeslagen in het geheugen van het notitietoestel en kunnen nadien opnieuw geraadpleegd worden. Een notitietoestel kan verbonden worden met de computer zodat enerzijds de ingebrachte gegevens verder op de computer verwerkt kunnen worden en anderzijds ook bestanden van de computer in het geheugen van het notitietoestel kunnen opgeladen worden. Dit toestel wordt bijvoorbeeld vaak gebruikt in vergaderingen en op school.

4 Aandachtpunten – checklist voor werkgevers

De uitvoering van werkzaamheden

De meest belangrijke en relevante vraag is de volgende: Is het feit dat de sollicitant blind is relevant voor de functie? Indien dit het geval is, kunnen de volgende punten uw werkgevers helpen om een beeld te krijgen op welke punten hulpmiddelen, aanpassingen of voorzieningen nodig zijn.

• Kan de kandidaat zelf aangeven welke hulpmiddelen, aanpassingen of voorzieningen nodig zijn voor de beoogde functie?

Op meer gedetailleerd niveau kunt u denken aan de volgende aspecten die mogelijk behoren bij de uitvoering van de werkzaamheden.

• Heeft de kandidaat moeite met het bedienen van PC, apparaten, machines of communicatie apparatuur? Heeft hij hulpmiddelen of aanpassingen nodig voor de bereikbaarheid en/of bediening van dit soort apparaten?

De werkomgeving

Om een beeld te krijgen van de gevolgen van de blindheid voor de omgeving kan de werkgever gebruik maken van de volgende vragen.

• Zijn er bouwkundige aanpassingen nodig voor de toegankelijkheid van het gebouw?

• Moet de kandidaat voor de functie regelmatig reizen, en zo ja zijn hiervoor speciale voorzieningen nodig?
• Kan de kandidaat het gebouw zelfstandig, zonder hulp door anderen binnenkomen?

• Zijn de vluchtwegen te gebruiken door deze kandidaat?

Om aan te geven dat veel zaken niet bouwkundig van aard zijn maar vaak een kwestie van “er aan te denken”, een aantal tips en suggesties.

Opgeruimde gangen

Indien de blinde werknemer door het gebouw loopt is het wenselijk dat de gangen opgeruimd zijn. De blinde werknemer kan enige obstakel waarschijnlijk wel waarnemen, maar het is niet wenselijk om via allerlei hindernissen naar de werkplek te komen.

Open deuren

Laat deuren en ramen helemaal open of helemaal dicht. Halfopen ramen en deuren worden niet gezien. Dit geldt niet alleen voor kamerdeuren, ook voor kastdeuren.

Aangepaste liften

Heeft de werkgever liften in het gebouw dan kan hij er voor zorgen dat er een duidelijk voelbare noodknop aanwezig is. Ook kan de werkgever de verdiepingen via spraak laten aankondigen.

Interne informatie bulletins

Als de werkgever gebruik maakt van interne informatiebulletins, kunnen deze via de interne email aangeboden worden. De blinde collega is dan eveneens volledig op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Mocht er in het bedrijf geen interne email aanwezig zijn, kunt er met de blinde werknemer afgesproken worden dat interne informatie digitaal aan de werknemer gestuurd wordt via email. Hij kan dan deze dan omzetten in braille of spraak.

Hulphonden

Verschillende groepen mensen met een beperking maken in hun dagelijks functioneren dankbaar gebruik van hulphonden. Ook slechtziende werknemers kunnen van een hond erg veel comfort, zelfstandigheid en veiligheid ontvangen. Zowel de hond als zijn baas moeten geconcentreerd te werk kunnen gaan. Wanneer namelijk de concentratie verbroken wordt, kan dit fouten veroorzaken in het geleidewerk en tot gevaarlijke situaties leiden.

Het gebruik van een hond vereist dat spelregels worden afgesproken. Spelregels over wat wel kan   en wat niet kan op de werkplek; spelregels over afstemming naar collega’s die mogelijk hinder kunnen ondervinden van de hond; spelregels over bezoeken van externe klanten en zo meer.

Mocht u er samen uitkomen dan zijn er wat tips die van belang zijn in de omgang met dergelijke getrainde honden:

• Geef een hulphond nooit eten

• Aai een hulphond nooit ongevraagd

• Roep niet tegen of fluit niet op een hulphond

• Neem nooit de beugel van de hond uit de hand van de blinde persoon!

• De bevelen die de baas aan de hulphond geeft, mogen in geen geval herhaald worden!

5 Bijlage: arbeidsbemiddeling Brailleliga

E-mail : werk@braille.be
Tel. : 02 533 32 11

De Brailleliga biedt arbeidsbemiddeling aan werkgevers die blinde personen tewerkstellen. Het is belangrijk uw werkgevers te informeren over dit initiatief. Ze bieden hulp en ondersteuning aan in het optimalisatieproces van de arbeidsmogelijkheden van de blinde werknemer.

Aanpassing van de werkpost

Samen met de toekomstige werkgever onderzoekt de Arbeidsbemiddelingsdienst hoe het werk van de blinde persoon er daadwerkelijk uit zal zien. Deze methode maakt het mogelijk eventuele hindernissen voor een vlotte integratie op te sporen.

Bij de tewerkstelling van een persoon met een visuele handicap moet de werkpost vaak worden aangepast. Dankzij verschillende elektronische of informaticahulpmiddelen kan de informatie in een andere vorm worden gegoten waardoor de persoon met een visuele handicap wel degelijk kan lezen en schrijven.

Soms vereist de werkpost een ergonomische studie (verlichting, indeling,…). In dat geval is een globale benadering noodzakelijk. Het hele werkproces wordt onder de loep genomen om na te gaan waar de betrokken persoon zal worden ingeschakeld. Bovendien zal de taakverdeling grondig worden bekeken, zowel up- als downstream, om eventuele hinderpalen voor een vlotte integratie op te sporen en de meest adequate aanpassing te vinden, rekening houdend met de noden van de werknemer en de onderneming.

Op grond van deze analyse probeert men samen met de persoon met een visuele handicap een reeks werksystemen uit op de werkvloer. Vervolgens kan men bij de bevoegde overheidsdiensten een aanvraag indienen tot terugbetaling van de kosten voor technische hulpmiddelen

Diensten voor werkgevers

Informatie geven en sensibiliseren

De consulenten van de Arbeidsbemiddelingsdienst hebben ook als opdracht de werkgevers duidelijk en zo concreet mogelijk te informeren over de werkelijke impact van de visuele handicap.
De consulenten van de Arbeidsbemiddelingsdienst kunnen werkgevers gedetailleerde informatie geven over de diverse technische hulpmiddelen, de handicap en hoe die zich concreet vertaalt in een jobsituatie.

Elke visuele handicap is anders en vereist een specifieke aanpassing van de werkpost.
De Brailleliga kan een oplossing aanbieden die het beste beantwoordt aan de noden van de onderneming of organisatie en de blinde medewerker.

Daarnaast organiseert de dienst ook een bezoek aan het bedrijf. De sollicitant maakt op die manier kennis met de werking van bedrijven en hun eisen op het vlak van tewerkstelling. Tegelijk ontmoet hij ook het leidinggevend personeel van deze bedrijven.

Om de komst van de visueel gehandicapte optimaal voor te bereiden, voert de dienst, indien gewenst, kennismakingsgesprekken met toekomstige collega’s.

Haalbaarheid nagaan

Samen met de werkgever realiseert de Arbeidsbemiddelingsdienst een haalbaarheidsonderzoek van hoe het werk van de blinde of slechtziende persoon er uit zal zien: analyse van de opdrachten, van wat wel of niet mogelijk is, evaluatie van de behoeften en verwachtingen.

Bij de tewerkstelling van een persoon met een visuele handicap moet de werkpost vaak worden aangepast. Dankzij verschillende elektronische of informaticahulpmiddelen kan de persoon met een visuele handicap wel degelijk lezen en schrijven.

Soms vereist de werkpost een ergonomische studie (verlichting, indeling, …). In dat geval is een globale benadering noodzakelijk. Het hele werkproces wordt onder de loep genomen om na te gaan waar de betrokken persoon zal worden ingeschakeld.

Dankzij het werk van de verschillende diensten van de Brailleliga, kan de blinde medewerker hulp krijgen in allerlei aspecten die rechtstreeks of onrechtstreeks te maken hebben met het werk. Denken we bijvoorbeeld aan de herkenning van de kantoren of lokalen op het werk of van de weg van thuis naar de onderneming of organisatie, het aanvragen van een geleidehond,….
Op grond van deze analyse probeert men samen met de persoon met een visuele handicap een reeks werksystemen uit op de werkvloer. Vervolgens kan men bij de bevoegde overheidsdiensten een aanvraag indienen tot een tegemoetkoming in de kosten voor technische hulpmiddelen.

Administratieve ondersteuning

Een blind of slechtziend persoon aannemen of een werkpost aanpassen brengt heel wat administratieve stappen met zich mee.

Na de analyse van uw behoeften zorgen de consulenten voor de contacten met de betrokken officiële instanties, invulling en verzending van de aanvraagformulieren en de follow-up van het dossier. Zo heeft de werkgever één contactpersoon waaraan hij al zijn vragen kan stellen.

Stage

Alvorens over te gaan tot de aanwerving van een slechtziend persoon, kan de werkgever hem/haar volledig kosteloos stage laten lopen binnen het bedrijf of organisatie. Afhankelijk van de functie en de capaciteiten van de persoon kan een stageperiode variëren van 2 tot 3 maanden, soms meer. Op die manier kan de werkgever inschatten of de betrokkene efficiënt kan werken en over welke capaciteiten hij beschikt.

Het stagecontract is ten alle tijden verbreekbaar door beide partijen en er is geen verplichting tot aanwerving aan verbonden. Tijdens de stage valt de stagiair onder de verzekering van de Brailleliga.

Opleiding op de werkvloer

Dit is qua contract en betaling vergelijkbaar met een stage. Een ergotherapeut kan professionele ondersteuning bieden en nagaan of alle handelingen veilig zijn voor de cursist en een stuk van de opleiding binnen de firma op zich nemen.

Nazorg

Als de persoon met een visuele handicap heeft aangeworven, kan zowel de werkgever als de betrokken werknemer nog steeds een beroep doen op de Arbeidsbemiddelingsdienst. Ze kunnen bijvoorbeeld helpen wanneer medewerkers moeite hebben om hun taken te vervullen omdat hun gezichtsprobleem verergert. Ook zij die aanvankelijk geen gezichtsproblemen hadden en die als gevolg van een ziekte of een ongeval blind of slechtziend worden, kunnen terecht bij de dienst.
De werkplaats van de betrokkene wordt indien nodig aangepast zodat deze zijn baan in de onderneming kan behouden. De mogelijke profielen worden onderzocht indien men denkt aan een overplaatsing.

BRONNEN

•    http://www.blindenzorglichtenliefde.be/bdm/hmdb/Index.html
•    http://www.blindenzorglichtenliefde.be/301_HM.HTM
•    http://www.blindenzorglichtenliefde.be/bdm/Downloads/Kennismaking%20BDM.pdf
•    http://www.braille.be/nl/diensten/integratie/default.asp
•    http://www.blindenzorglichtenliefde.be/
•    http://www.braille.be/
•    iRv Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap Hoensbroek – een werknemer die blind is – 2006
•    http://www.werkenmeteenbeperking.nl/download_werkgevers.php – brochure Blind