Asperger
1 Wat is het asperger syndroom?
Het Asperger Syndroom is een ontwikkelingsstoornis binnen de Autisme Spectrum Stoornissen. Mensen met het syndroom van Asperger hebben meestal een gemiddeld of bovengemiddeld cognitief vermogen, maar hebben extreme sociale tekorten.
De gemeenschappelijke kenmerken van het syndroom van Asperger zijn onderontwikkelde sociale en communicatieve vaardigheden. Mensen met het syndroom van Asperger kunnen ook problemen hebben met de tactiele waarneming, psychomotorische coördinatie en visueel-ruimtelijke organisatie.
Mensen met het syndroom van Asperger hebben het moeilijk om deel te nemen in de spontane sociale interactie. Mensen met het syndroom van Asperger kunnen gemakkelijk en begeesterend uitweiden over onderwerpen die ze zelf belangrijk vinden, doch zijn echter niet in staat of bereid om deel te nemen aan andere gespreksonderwerpen.
Dikwijls zijn hun motorische vaardigheden, zoals houding en manier van lopen, evenals hun fijnmotorische vaardigheden onderontwikkeld. Hierdoor lijken mensen met het syndroom van Asperger onhandig.
2 Mogelijke aanpassingen en oplossingen
Werknemers met Asperger kunnen sommige van de beperkingen hieronder besproken ervaren, maar zelden komen ze allemaal voor. Ook de mate waarin een beperking voorkomt verschilt van individu tot individu. Wees ervan bewust dat heel wat mensen met Asperger geen of slechts minimale specifieke aanpassingen nodig zullen hebben om hun werk goed uit te voeren.
De aangehaalde aanpassingen zijn ook slechts een greep uit de mogelijkheden. Tal van andere oplossingen zijn zeker mogelijk.
Checklist:
1 Welke beperkingen ervaart de werknemer met Asperger zelf?
2 Welke invloed hebben deze beperkingen op de prestaties van de werknemer?
3 Welke specifieke taken binnen de functie zijn als gevolg van deze beperkingen moeilijk?
4 Welke oplossingen zijn beschikbaar om deze problemen te verminderen of weg te werken? Zijn alle mogelijke pistes onderzocht om oplossingen te vinden?
5 Kan de werknemer zelf informatie verstrekken over mogelijke oplossingen?
6 Eenmaal er oplossingen gevonden zijn, worden deze dan op geregelde tijd geëvalueerd op hun effectiviteit?
7 Kan er voorbereidend overleg zijn om te bepalen welke oplossingen mogelijk zijn?
Spreken / Communiceren
Mensen met het syndroom van Asperger kunnen moeilijker communiceren met collega’s of leidinggevenden. Volgende tips kunnen heel wat problemen vermijden:
• Geef steeds op voorhand een agenda van een overleg of vergadering, zodat betrokkene weet welke onderwerpen ter sprake zullen komen
• Beperk of vermijd ongeplande vergaderingen
• Laat de werknemer, indien nodig schriftelijk reageren op bepaalde vragen in plaats van mondeling
• Zorg voor de aanwezigheid van een collega of vertrouwenspersoon op vergaderingen om het onzekerheidsgevoel te verminderen
Time Management
Mensen met het syndroom van Asperger kunnen moeilijkheden ervaren met het beheer van tijd. In het bijzonder bij heel aangename of stresserende taken. Zowel de planning als het effectief starten van een taak kan moeilijk zijn. Volgende tips kunnen heel wat problemen vermijden:
• Verdeel grote opdrachten in verschillende kleine taken
• Gebruik een ‘timer’ (bvb klokje met alarm op pc, of ‘functie herinnering’ in agenda op pc) om zodoende duidelijk de tijd te bepalen dat er aan een (deel)opdracht moet gewerkt worden
• Verwerk de opdrachten in een checklist
• Voorzie een ‘elektronische organizer’ en voorzie training om deze efficiënt te gebruiken
• Visualiseer met behulp van een kalender opdrachten en deadlines
Impulsiviteit
Mensen met het syndroom van Asperger kunnen hyperactiviteit of impulsief gedrag vertonen. Dit kan storend zijn voor de werkomgeving of kunnen de efficiëntie van de betrokkene sterk beïnvloeden.
Volgende tips kunnen heel wat problemen vermijden:
• Zorg voor gestructureerde pauzes met de mogelijkheid tot een fysieke ‘uitlaatklep’ (even buiten wandelen, …)
• Maak gebruik van een jobcoach om hen technieken te leren om hun impulsiviteit onder controle te houden
• Voorzie thuiswerk
• Hou rekening met de specifieke situatie (impulsiviteit) van betrokkene bij feedback, evaluatie en alle andere communicatie over zijn functioneren op het werk
• Voorzie een eigen werkruimte waar de werknemer anderen niet zal storen door z’n tics, het neuriën of friemelen.
Stress Management
Mensen met het syndroom van Asperger kunnen moeite hebben met stress op het werk. Situaties die stress creëren zoals een zware werkbelasting, onrealistische deadlines of conflicten tussen collega’s zijn bijzonder belastend voor hen.
• Geef regelmatig een schouderklopje of een compliment over het goed geleverd werk
• Laat de werknemer toe om te bellen naar een arts (of andere vertrouwenspersoon) in een crisissituatie op het werk
• Voorzie een opleiding/infosessie voor de andere werknemers, zodat ze geïnformeerd zijn over de specifieke situatie
• Pas indien nodig het werkschema van de werknemer aan
Concentratie
Mensen met het syndroom van Asperger hebben het soms moeilijk om zich te concentreren omdat ze snel afgeleid worden door auditieve of visuele prikkels. Pratende collega’s, verkeer op de achtergrond of het geluid van fax of fotokopiemachine kunnen bijzonder storend zijn.
Volgende tips kunnen heel wat problemen vermijden:
• Voorzie een ruisonderdrukkende koptelefoon
• Hang geluidsabsorberende panelen
• Voorzie een aparte werkruimte
• Herschik het bestaande kantoor/werkruimte zo, dat betrokkene zo weinig mogelijk auditieve en visuele prikkels kan krijgen. Bvb. herschikking van kasten om zo een afscheiding te maken met andere collega’s
• Wees er attent op dat er zo weinig mogelijk ‘rommel’ of prullaria op de werkplek van betrokkene zijn die voor afleiding kunnen zorgen
Werkorganisatie:
Mensen met het syndroom van Asperger kunnen moeite hebben met het georganiseerd krijgen van hun werkopdracht. Vaardigheden zoals plannen, doelen stellen kunnen moeilijkheden met zich mee brengen.
• Ontwikkel of gebruik een kleurcode systeem voor bestanden, projecten of activiteiten
• Visualiseer opdrachten door gebruik te maken van wekelijkse grafieken die dagelijkse taken identificeren.
• Gebruik professionele “organizer”
• Zorg voor een interne mentor om de werknemer te helpen bij z’n taakplanning en het bepalen van prioriteiten
• Geef enkel een nieuwe opdracht als de vorige afgewerkt is
• Stimuleer het gebruik van een “spiekbriefje” voor het oplijsten van hoge prioriteiten, projecten, mensen, …
Sociale vaardigheden:
Mensen met het syndroom van Asperger hebben het dikwijls moeilijk met sociale vaardigheden op het werk. Dit kan zich uiten door op niet gepaste momenten komen praten, slecht luisteren, een gebrek aan oogcontact of het onvermogen om lichaamstaal juist te interpreteren. Dit kan gevolgen hebben op contacten met collega’s, leidinggevenden en klanten.
• Het verminderen van ongepast gedrag zien als een werkpunt, waar de nodige aandacht aan gegeven moet worden door de rechtstreeks leidinggevende of coach/mentor
• Geef concrete voorbeelden om het ongepast gedrag ter sprake te brengen. Bespreek ook heel concreet de gevolgen ervan voor andere• Het belonen van passend gedrag versterkt dit (schouderklopjes)
• Stimuleer alle medewerkers om ook passend gedrag te vertonen (rolmodel)
• Voorzie gedetailleerde dag-tot-dag begeleiding en feedback
• Identificeer duidelijke werkpunten op een consequente manier
• Zorg voor heldere verwachtingen en bepaal duidelijk de gevolgen indien er niet voldaan wordt aan deze verwachtingen
• Verplicht de werknemer niet om deel te nemen aan ‘sociale activiteiten’ (bedrijfsfeestje, uitstap, …)
Geheugen:
Mensen met het syndroom van Asperger kunnen soms problemen ervaren op het vlak van geheugen. Soms is dit een rechtstreeks gevolg van genomen medicatie of komt het door een desinteresse in een bepaalde activiteit of het niet correct kunnen inschatten van het belang van een activiteit.
• Zorg voor schriftelijke instructies
• Voorzie opfriscursussen
• Gebruik een stroomdiagram om de nodige stappen op te delen bij gecompliceerde opdrachten
• Gebruik pictogrammen of post-its als herinnering voor belangrijke data of taken
• Voorzie een systeem om wachtwoorden en dergelijke op een veilige manier te bewaren
• Laat werknemer toe om een ‘voice recorder’ te gebruiken voor het registreren van mondelinge opdrachten
• Zorg voor een map met foto’s of het gebruik naamkaartjes om de werknemer te helpen om namen te onthouden van collega’s
Multi-tasking:
Mensen met het syndroom van Asperger kunnen moeilijkheden ervaren om verschillende taken gelijktijdig uit te voeren. De moeilijkheid kan zich onafhankelijk voordoen van de complexiteit of de frequentie van de uit te voeren taken.
• Voorzie afzonderlijke taken, die na elkaar kunnen afgewerkt worden
• Maak een flowchart/stroomdiagram van de taken die moeten uitgevoerd worden op hetzelfde moment. Met behulp van kleurencodes of labels kan een duidelijke werkplanning uitgewerkt worden
• Voorzie geïndividualiseerde / gespecialiseerde opleiding om de werknemer technieken te leren voor multi-tasking (bijv. typen op de computer terwijl je iemand aan de telefoon hebt)
• Identificeer taken die gelijktijdig moeten uitgevoerd worden en taken die afzonderlijk uitgevoerd kunnen worden
• Geef concrete feedback
• Verwijder of verminder zoveel mogelijk factoren die voor afleiding kunnen zorgen
• Voorzie duidelijke prestatienormen zoals doorlooptijd of nauwkeurigheid
3 Bijzondere tewerkstellingsondersteunende maatregelen VDAB: BTOM
Werknemers met het syndroom van Asperger hebben recht op de VOP (code: WF845)