Artikel detail

De nieuwe regering wil van Vlaanderen een warme en welvarende plek maken. Een plek waar iedereen gelijke kansen krijgt en grijpt om te groeien en zijn dromen waar te maken. We stellen ons de vraag welke concrete middelen ze voorziet voor een warme en inclusieve arbeidsmarkt? Het is positief om verder te investeren in de best mogelijke zorg en in een hoogstaand onderwijs. Dat vormt de basis van een gezonde arbeidsmarkt. Tegelijk verdient ook het arbeidsmarktbeleid investeringen en een warme aanpak. Op verschillende vlakken blijft de tekst vaag. Daarom nodigen we de Vlaamse regering uit om samen verder vorm te geven aan concrete maatregelen voor een warm en inclusief beleid en een duurzame Vlaamse arbeidsmarkt.

Gelijke kansen bevorderen op werkbaar werk in de reguliere economie

We juichen het toe dat de Vlaamse regering preventie en werkbaar werk een centrale plaats geeft in het Vlaams arbeidsmarktbeleid. De uitbreiding van de mogelijkheden om deeltijds te werken met behoud van de RIZIV-uitkering is een belangrijke hefboom. We werken graag mee aan de realisatie van die uitbreiding in verschillende mogelijke richtingen. Het kan namelijk de instroom in de reguliere economie bevorderen en een preventieve aanpak versterken. Personen met een handicap of chronische ziekte kunnen zo hun werkstelsel wanneer nodig (tijdelijk) op- of afbouwen. Daarbij moet de nodige aandacht gaan naar het wegwerken van loon- en promotievallen. Ook moet de overheid goed informeren over de financiële impact van vervangingsinkomens en tegemoetkomingen op het netto-gezinsinkomen.

De Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, de sociale partners en de werkgevers gaan terecht de uitdaging aan om werkbaar werk en inclusieve werkvloeren te realiseren. Het is nodig dat hierin blijvend wordt geïnvesteerd. Initiatieven als de terugkerende werkbaarheidsmonitoring en meting van discriminatie en inclusie via praktijktesten zijn een belangrijke eerste stap richting sensibilisering. De stem van personen met een handicap of chronische ziekte is evenwel een onmisbare schakel om concrete acties uit te werken die de werkbaarheid en inclusie op de werkvloer effectief bevorderen. We vragen ook aandacht voor de ondersteuning van de Vlaamse ondernemingen in de ontwikkeling, implementatie en bijsturing van hun collectieve re-integratiebeleid.

We stellen verder wel vast dat er in Vlaanderen een duidelijk spanningsveld blijft bestaan in het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt. Zo ondersteunt en bevordert de Vlaamse regering een sociale economie met aparte arbeidsvormen, zoals het stelsel van maatwerk bij collectieve inschakeling en de enclavewerking. Daartegenover staat nochtans de onlangs hernieuwde oproep van het VN-Comité. Die stelt dat elk land nieuwe maatregelen moet aannemen om elke arbeidsvorm met uitsluitingsmechanismen geleidelijk af te schaffen, en de overgang naar de reguliere arbeidsmarkt te vergemakkelijken.

Op naar eigen regie?

In haar streven naar een warm welvarend Vlaanderen met een werkzaamheidsgraad van meer dan 80%, heeft de Vlaamse regering aandacht voor een multidisciplinaire aanpak en intensieve begeleiding waar nodig. Ook is ze bereid om verder de drempels voor arbeidsmarktparticipatie in kaart te brengen en weg te werken. Daarnaast legt ze sterk de nadruk op responsabilisering via sanctionering en verplichtingen.

Zo pleit de Vlaamse regering voor een verplichte inschrijving bij de VDAB voor personen met een chronische ziekte zonder arbeidsovereenkomst die volgens de adviserend geneesheer terug aan het werk kunnen. Voor wie vervolgens ingeschreven is bij VDAB, plant de Vlaamse regering verscherpte procedures van controle en sanctionering bij weigering om mee te werken aan een passend traject. Die ‘passende trajecten’ lijken daarbij van meet af aan beperkt te zijn tot ofwel omscholingen naar knelpuntberoepen of samenlevingsjobs, ofwel jobs in de sociale economie. Op die manier sluiten deze maatregelen niet aan bij het recht op werk volgens het VN-Verdrag Handicap. Artikel 27 van het VN-Verdrag Handicap stelt dat het recht van personen met een handicap op werk erin bestaat om in het levensonderhoud te kunnen voorzien door middel van vrij gekozen of aanvaard werk op een open arbeidsmarkt en in een open werkomgeving. De staten die partij zijn van het verdrag dienen dit recht te waarborgen. Daarnaast zijn we bezorgd dat die acties de positie van VDAB als vertrouwensadviseur in kwaliteitsvolle arbeidsbemiddeling kunnen aantasten.

Verder is er sprake van budgettaire besparingen in de dienstverlening van VDAB. Zo is de Vlaamse regering voorstander van loopbaanbegeleiding voor personen met een handicap of chronische ziekte, maar wil ze dit aanbod uitbesteden. Het is daarbij belangrijk dat iedere persoon die nood heeft aan loopbaanbegeleiding beroep kan blijven doen op een kwaliteitsvolle en toegankelijke dienstverlening.

Concreet willen we alvast vragen dat de Vlaamse regering nog meer investeert in een kwalitatieve ondersteuning van personen met een handicap of chronische ziekte, met behoud van de eigen regie over hun loopbaantrajecten. Ook zijn meer concrete maatregelen nodig om de bestaande drempels weg te werken om toe te treden tot betaalde jobs in de reguliere arbeidsmarkt. Een versterkte activering van personen in een situatie van arbeidsongeschiktheid of handicap kan alleen succesvol zijn door:

• Het aanbod van individueel maatwerk en tewerkstellingsondersteunende maatregelen verder te optimaliseren;
• De adequate toepassing van het recht op redelijke aanpassingen te vergroten;
• Te investeren in maatwerk en krachtgerichte gespecialiseerde begeleidingstrajecten binnen de (boven)lokale contactstrategie van VDAB en partners;
• Vorm te geven aan eigen regie in het beleidsdomein Werk via persoonsvolgende financiering.

Gaat een warme en inclusieve dienstverlening gepaard met resultaatsfinanciering?

Lokale besturen en privé-partners kunnen een rol spelen in het arbeidsmarktbeleid. De Vlaamse overheid moet daarbij nog een warme en inclusieve dienstverlening in bemiddeling- en loopbaanbegeleiding kunnen garanderen. Dergelijk aanbod moet op maat van de verschillende doelgroepen, gebiedsdekkend, toegankelijk en structureel verankerd zijn.

Het is ook belangrijk om te wijzen op de risico's van marktwerking in het arbeidsmarktbeleid. Resultaatsfinanciering creëert het risico op selectie. Aanbieders richten zich in de eerste plaats op werkzoekenden die relatief makkelijk aan een baan kunnen worden geholpen. Een te sterke nadruk op resultaatfinanciering leidt dan ook tot een verschraling van de dienstverlening voor juist die werkzoekenden die een intensievere dienstverlening vereisen. Wanneer er dan blijft vastgehouden aan marktwerking, stijgt het risico op een ondermaatse dienstverlening die ook bepaalde klanten in de kou laat staan.

Samenwerken aan een warm en inclusief arbeidsmarktbeleid

De Vlaamse regering stelt duidelijk concrete en beloftevolle ambities voorop voor een warm en welvarend Vlaanderen. Voor de concrete maatregelen is er nog werk aan de winkel. Daarvoor werken we graag samen, zodat wie niet aan het werk is en kan werken altijd terecht kan bij een warme, toegankelijke en inclusieve arbeidsmarktbemiddelaar. Iedereen heeft daarbij recht op een werkbare en betaalde job in de reguliere economie. Dit toekomstperspectief willen we samen waarmaken voor en met personen met een handicap of chronische ziekte.

Wil je meer weten over onze actiepunten over een inclusieve arbeidsmarkt, lees dan ons beleidsmemorandum. Dit beleidsmemorandum kwam tot stand met de samenwerking van GRIP, Kom op tegen Kanker, Ouders voor Inclusie en het Vlaams Patiëntenplatform.

Wil je graag van gedachten wisselen? Neem contact met Handicap en Arbeid. Stuur een mail naar: gisele@handicapenarbeid.be.