Op deze Dag tegen Kanker willen we de stem versterken van personen die moeilijkheden ervaren om het werk te hervatten als vastbenoemd onderwijspersoneel bij of na een kankerbehandeling. Bij Kom op tegen Kanker, lid van Handicap en Arbeid, komen regelmatig getuigenissen binnen over vastbenoemde onderwijspersoneelsleden die na een langdurige ziekte te weinig mogelijkheden krijgen om geleidelijk het werk te hervatten. Handicap en Arbeid pleit daarom samen met Kom op tegen Kanker voor een meer flexibele werkhervatting op maat van elke persoon, zodat ook vastbenoemd onderwijspersoneel op eigen tempo opnieuw aan het werk kan.

Halftijds werken of medisch pensioen

Het verhaal van Karolien (fictieve naam) is hierbij opvallend, maar helaas niet uniek. Zij is een vastbenoemde kleuterleidster van 44 jaar oud en werd op tijdelijk ziektepensioen gesteld toen zij herstelde van borstkanker.

Na haar diagnose was Karolien een tijd out door borstkanker. Initieel ga je dan als vastbenoemd onderwijspersoneel in ziekteverlof. Dat ziekteverlof is echter beperkt tot het aantal ziektedagen dat je tot op dat moment in je loopbaan hebt opgebouwd. Zo heb je per 12 maanden anciënniteit recht op 30 dagen betaald ziekteverlof. Als je echter voor een langere tijd ziek bent, geraakt dit gespaarde ziektekrediet na een tijd op. Je komt dan terecht in het systeem van de ‘terbeschikkingstelling wegens ziekte’. Vervolgens krijg je een oproep van Medex, het Bestuur Medische Expertise. Dat is een federale instelling die valt onder de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en onder meer expertises uitvoert in opdracht van de overheid. Medex zal nagaan of je je werk kunt hervatten, of dat je wegens ziekte op pensioen wordt gestuurd omdat er geen mogelijkheden worden gezien om jou terug aan de slag te laten gaan.

Bij de vraag naar werkhervatting van vastbenoemd onderwijspersoneel dat langdurig ziek is geweest zit vaak het probleem: Medex heeft namelijk maar beperkte mogelijkheden om mensen in deze situatie met enkele aanpassingen terug aan het werk te laten gaan. Zo kan het beslissen dat je jouw ‘ambt terug kunt opnemen met een halve dagtaak’. Dat houdt in dat je halftijds je functie herneemt. Dat kan echter maximaal gedurende 90 kalenderdagen - wat vaak veel te kort is voor mensen die herstellen van kanker en de behandeling ervan. Ook het feit dat je niet voor minder dan 50 % kan starten is meteen een grote drempel voor veel personen.

Medex heeft verder geen mogelijkheden om je weer te laten starten in je eigen functie met een tewerkstellingspercentage van minder dan 50 %. Hierdoor gebeurt het dat mensen bij gebrek aan andere opties soms op vervroegd medisch pensioen worden gestuurd, zoals dit bij Karolien op 44-jarige leeftijd het geval was. Met alle gevolgen van dien: het pensioenbedrag wordt namelijk gebaseerd op de tot dan toe afgelegde loopbaan. Als je veel vroeger dan de gebruikelijke pensioenleeftijd met pensioen wordt gestuurd, is het maandelijkse bedrag zeer beperkt. De beslissing van Medex is in het geval van Karolien extra opvallend, omdat haar eigen arts aangaf dat zij op termijn het werk wel gedeeltelijk kon hervatten …

Rigide regelgeving maakt progressieve werkhervatting onmogelijk

Als je ziektedagen op zijn, heb je naast de door Medex toegekende ‘wederaanpassing met halve dagtaak’ gedurende maximum 90 dagen, enkel nog de mogelijkheid om deeltijds te hervatten in het regime van 'langdurig verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte'. Dat regime kan onder meer worden opgestart na de periode van ‘wederaanpassing met halve dagtaak’. Daarbij geldt dat de geleverde prestaties volledig worden betaald, terwijl de uren waarop je ziekteverlof hebt à rato van 60 % worden betaald. Dat ziekteverlof heeft echter een aantal bijkomende belemmeringen: het tewerkstellingspercentage moet tussen de 50 en de 75 % zijn en de arts moet verklaren dat je voor de rest van de loopbaan niet meer voltijds kan werken. Hierdoor is er geen sprake van een echte progressieve werkhervatting wanneer je geen opgespaarde ziektedagen meer hebt.

Deze rigide regelgeving is zeker voor jonge mensen in het onderwijs en voor wie vanuit een andere sector naar het onderwijs is gekomen, en dus slechts een beperkt ziektedagenkrediet heeft, een belangrijke belemmering in de mogelijkheden tot hervatting.

Dat valt zeker op in het verhaal van Anneleen (fictieve naam). Zij was tien jaar voltijds aan de slag als vastbenoemd kleuteronderwijzeres toen ze borstkanker kreeg. Ze was hierdoor van september tot mei afwezig en zo geraakte haar ziektedagen op. Toen ze in mei opnieuw kon starten, wilde ze dat graag eerst deeltijds doen om zo terug te kunnen wennen aan het werkritme, en pas daarna weer voltijds aan de slag gaan. Die progressieve werkhervatting kon echter niet omdat haar ziektedagen op waren. Een oproeping voor een gesprek met Medex voor een mogelijke werkhervatting volgens een ‘wederaanpassing met halve dagtaak’ (om zo gedurende maximum 90 dagen aan 50% te hervatten) zou dan weer een hele tijd op zich kunnen laten wachten.

Anneleen is daarom meteen voltijds opnieuw moeten starten. Dat was absoluut niet evident, aangezien een deeltijdse hervatting aangewezen was. Daarbovenop moest ze enkele jaren later een geplande borstreconstructie uitstellen naar de zomermaanden, omdat haar ziektedagen op waren en omdat ze anders een te groot inkomensverlies zou hebben geleden. Als de ziektedagen op zijn, val je in zo'n situatie namelijk terug op een wachtgeld dat afhankelijk van de anciënniteit tussen de 50 en de 75% van de normale wedde ligt. Mensen met een werknemersstatuut zouden in dezelfde situatie recht hebben op een gewaarborgd loon gedurende de eerste 30 dagen afwezigheid en dus geen inkomensverlies lijden.

Ook als je nog wel ziektedagen hebt, gelden er beperkingen bij de deeltijdse hervatting na ziekte. Je kunt gebruik maken van het ‘verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte’, maar je moet hierbij ook wel minstens aan 50 % hervatten. Wil je aan minder dan halftijds weer starten, dan kan dit niet via een systeem van gedeeltelijke werkhervatting zoals dit in de privésector gangbaar is (waarbij je je loon voor gepresteerde dagen combineert met (een deel van) je ziekte-uitkering). Je kunt als vastbenoemd personeelslid wel vragen om minder uren te presteren, met andere woorden vragen om een ‘contractaanpassing’. Het nadeel hiervan is dat je dan geen vergoeding krijgt voor de niet-gewerkte uren en dat je nadien, als je weer meer uren wilt werken, moet nagaan of er nog extra lesuren zijn waarvoor je je kandidaat kunt stellen.

Aanbevelingen

Samen met Kom op tegen Kanker pleit Handicap en Arbeid graag voor meer mogelijkheden voor gedeeltelijke hervatting voor al het onderwijspersoneel, zoals dit ook het geval is bij werknemers die deeltijds wensen te hervatten. Er is bovendien sprake van een ongelijke behandeling binnen het onderwijs, want tijdelijk onderwijspersoneel krijgt wél meer mogelijkheden op het vlak van progressieve werkhervatting zonder op voorhand vastgelegde maximum- of minimumpercentages.

Om vastbenoemd onderwijspersoneel dat bij of na kanker, of een andere langdurige ziekte weer wil gaan werken optimale mogelijkheden tot terugkeer naar werk te bieden, stelt Kom op tegen Kanker de volgende maatregelen voor:

• Als iemand deeltijds weer wil gaan werken na ziekte, dan moet dit ook minder dan halftijds kunnen.
• Als iemand deeltijds weer wil gaan werken na ziekte, dan moet dat voor vastbenoemd personeel ook voor meer dan 75 % kunnen. Deze bovengrens uit het ‘langdurig verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte’ wordt best afgeschaft. Daarnaast moet het ook mogelijk zijn om het tewerkstellingspercentage opnieuw op te bouwen binnen dat verlofstelsel. Zo kan iemand (waar aangewezen) ook geleidelijk aan toewerken naar een voltijdse hervatting.